MEKTUP YOK

MEKTUP YOK

                                 “Kibirli bir insan olmaya en çok yaklaşanlar,

                                 kendilerinden en çok tiksinenlerdir.”

                               Spinoza

        

Öyle ki, dört yüz haneli koca köyde en iyi, en asil, en onurlu, en görgülü ve haysiyetli aile olarak, bir tek kendilerini görüyorlardı. Bütün “en”ler onlara mahsustu ve kimseler kendileri ile aşık atmaya yeltenemezdi. Baba, anne, beş kız ve altı erkekten oluşan, mağrurluk marazı ile kıvranan, hiçbir sağlık görevlisinin bulunmadığı küçük çaplı ama bağımsız bir tımarhaneyi aratmayan, dev aynaları duvarlarından hiç eksik olmayan, Uzun Kavaklı Köyü’nün meydanındaki büyük evlerinde, büyükçe bir aileydi. En diplerde başı boş seyreden hiçliğin dayanılmaz hafifliğine rağmen, baş döndüren, oldukça abartılı yaşanan böbürlenmeleri ve hoyratlıkları en üst çizgideydi. Günlük olarak koca bir duvarı kaplayan hayallerindeki bu dev aynasının karşısına geçiyor ve pek beğendikleri, bıngıldakları gelişmemiş mağara adamı görüntülerini süzüm süzüm süzüyorlardı. Bu konuda ileri gitmeyen tek kişi babaydı. Fakat, o da onların arasında kala kala şaşı olup gidişatlarını göremez halde, bindikleri alametin nereye gittiğinden artık bihaberdi.

Bu büyükçe köyde anne, kızlar ve de oğullar herkesi küçümser ve alaya alırlardı. Gözlerine ilişen her birey, cahil bir çoban cahilliğindeydi. Güdük bilinçleri ile dünyada bulunan onca bilim adamının, şair, yazar, sanatçı ve üretimleri ile ses getirenlerden bir veya iki insandan kazara haberdar olsalar ve adlarını bilselerdi, onlar da bu kof mağrurlukları üzerlerine kene misali yapışmış ailenin gözünde, seviye olarak çok daha aşağılarında, daha doğrusu yerlerde sürünüyor olacaklardı. Bu illet bir hastalıktı ve başka türlü de yapamıyorlardı.

Köydeki insanların küçümsenmeleri ile ilgili yüzlerce hikaye dillere dolanmış ve zamanla her ortamda espri olarak anlatılır olmuştu. Bu aşağılanmaların mağdurları da artık bu yolla bir yerde, “bakın beni de kâle aldılar” mahiyetinde olayı anlatır ve bundan baktı olmayacak kendisine bir parçacık övgü payı dahi çıkarır ve bununla adeta övünürlerdi.

Ailenin on iki yaşındaki oğlu yaşıtım Hamza ile ara sıra oyun oynamışlığımız vardı. Serin bir sonbahar günü amcamın oğlu Hamit ile bir araya gelmiştik. Uzun uzadıya derin bir tartışmadan sonra, yan komşumuz ve yine yaşıtımız olan Yusuf’un da bize katılımı ile çelik çomak oynamakta oy birliği ile karar kıldık. Yalnız bunun için en az bir kişinin daha olması gerekiyordu.

Uzunca düşünmelerin ardından, zoraki Hamza’nın da çağrılabileceği üçlü oybirliği ile kabul gördü. Bir tek Hamza’nın evine gidip kapı tıklatılarak oyuna davet edilmesi gibi zor bir işlemin yerine getirilmesi gerekiyordu. Bu işin riskli olduğu bilindiğinden, haneden birilerinin kapıyı açması ile birlikte bir böcek misali görüleceğimizi biliyorduk. İnsanın gururunu yerle yeksan eden, bu daveti üstlenmek için kura çektik ve ne yazık ki bu görev bana düşmüştü. Her şey göze alınıp görevin icra edilmesi gerekiyordu. Hamit ve Yusuf karşı evin duvar dibinde saklandılar. Sık sık ardına bakıp çekinceli bir halde Hamza’nın evine doğru yol alan beni merakla izlemeye koyuldular.

Tam donanımlı, görünmeyen cengaverlerden oluşan ordumla, olup bitecek olan her şeyi göz önüne almak durumunda kaldım. Hakkımda ne söylenecek veya ne denli aşağılanıp küçümsenecektim hiç umurumda değildi. Kapıyı usulca tıklattım. Hamza’nın ablası Hamide kapıyı pür telaş açtı. Hamide katana gibi güçlü, kuvvetli ve iri kıyımdı. Karşısında beni görünce üstten her tarafından taşan bir mağrurlukla ve küçümseyen gözlerle kuşbakışı baktı.

“Söyle Emrik oğlan, ne istiyorsun? Bozuk param yok. Dilenmeye geldiysen başka zaman geleceksin.” Adım Emre olduğu halde bütün ailenin dilinde ben Emrik oğlandım.

“Yok. Ne dilenmesi ben… ben sadece Hamza evdeyse gelsin birlikte çelik çomak oynayalım diye soracaktım.” Sözümü kekelemelerle zar zor bitirmiştim ki, bin bir zahmet korku içinde kurduğum iki kısa cümlecikten oluşan sözlerimi tekrar ağzıma soktu.

“Emrik oğlan git buradan. Hamza üst katta, misafir odasında. Kendisini ziyarete gelen albay bir arkadaşı ile beraberler, hiçbir yere gelemez. Hadi bas arabanı buradan. Onun sizlerle geçirecek zamanı yok.” diyerek, avazı çıktığı kadar bağırdı. Küçük puanlı fistanının cebinden çıkarttığı metal parayı ardımdan attı. Metal para yerde fır döndü. Ben kırılan gururumun içime vermiş olduğu kavun acısını bastırmaya çalışırken, az ileride duvar dibinde saklanıp bana bakan arkadaşlarım Hamit ve Yusuf da bu halime kıkır kıkır gülüyorlardı. Süt dökmüş ve kuyruğunu bacaklarının arasına saklama gereği duyan bir kedi olarak arkadaşlarımın yanına döndüm. Elbette onlara da çok kızgındım. Küstüm ve o gün kimse ile oynamak içimden gelmediğinden evimin yolunu tuttum.

Fakat aklıma takılan ve albay olduğu söylenen adam acaba nasıl biriydi? Üniforması nasıldı? Yakasında kaç tane altın yıldız vardı? Bu ve buna benzer sorulara cevap bulamadan evime geldim. Yol boyu haset ağırlıklı merak ve vücudumda oluşan çatır çatır çatlamalarla aheste aheste yürüdüm. Hamza’nın bu yaşta albay arkadaşı vardı. Köyün silahlı külahlı tek bekçisi Hüso dahi, bırakın arkadaş olmasını, gördüğü yerde “Hasssssiktir lan, ben koskocaman Uzun Kavaklı Köyü’nün bekçisiyim, mavzerime yağlı kurşunumu sürmeyegöreyim astığımı asar, kestiğimi keserim. Şu köyün bütün ahalisini cami minaresinin gölgesinde, ağzımdan çıkacak tek kelime ile hizaya getiririm. Şanlı devletimizin bu koca köydeki yegane temsilcisi benim. Emre oğlan senin ağzın daha süt kokuyor. Sen kim bana arkadaş, dost ve yaren olmak kim. Sen önce üç tane misketine sahip çık. Haddini bil.” diyen bakışlarla başka bir eziklik hissederdim.

O gün akşam yemeğine kadar odama kapandım ve evimizin başka bir yerinde görünmedim. Olduğum yerde uyumuşum. Rüyamda haki giyimli iki asker başlarında etine dolgun orta boylu parlak üniformalı birilerinin yağdırdığı sert emir ve komutlar doğrultusunda silahlarını bana yöneltmiş durumda, sertçe çıkışıp ellerimi başımın üzerine koymamı ve kıpırdamamı söylüyorlardı. Korku ile titredim ve kendime geldiğimde annemin elindeki süpürgenin sapı ile beni akşam yemeği için dürttüğünü, her an askerler tarafından vurulabilirim korkusu ile aralamakta zorlandığım gözlerimin önünde belirdiğini gördüm. Bütün korkum geçti. Büyük bir rahatlama ile kendime geldim.

“Emre, çabuk gel akşam yemeği hazır. Herkes seni bekliyor. Geç kalma.” deyince, ağzımdan yüksek sesle;

“Emredersiniz komutanım.” Cümlesi bir çırpıda döküldü. Annem ne emri, ne komutanı sorularına kafasında cevap aramaları ile oturma odasına yöneldi. Şaşkındı.

Çok geçmeden ben de ardı sıra yürüdüm. Yer sofrasında büyükçe bir siniye dağ gibi yığılmış bulgur pilavı ve üzerinde tereyağında mis gibi kızarmış olan bizim Höt Höt Horozun butları, kanatları ve gövdesinin diğer bölümleri vardı. Evimizin tek horozu olur olmaz her yerde ve zamanda annemin karşısında belirdiğinden, adını Höt Höt koymuştu. Annemin ona karşı bir gıcıklığı da yok değildi. Allah rahmet eylesin, artık tarihe karışan Höt Höt Horoz’un nar gibi kızarmış etinin ve bulgur pilavının kokusu bir anda başımı döndürmeye  yetti. İkisi kız ve ikisi de erkek kardeşlerim, babam ve annemle mutlu bir aileydik. İncinen gururum tekrar yerine gelmiş ve mideme kaşık kaşık inen tereyağlı bulgurun üzerine horoz budunun parçacıkları düşüyordu.

Yemek nefisti. Evin horozu olur olmaz zaman ve yerde höt orada, höt burada görünmüyordu artık. Yemek sonrası sessizliği harman yerinden gelen yüksek sesli eşek kişnemeleri bozdu. Serin sonbahar havasında kendini ıslatan kısa süreli bir yağmurun ardından hava esmerleşmeye başladı. Sonrasında evrenin bütün yıldızları gökyüzünü süslemek ve orada ipildemek için sökün etmeye başladılar. Tek pırpırına dahi rıza göstereceğimiz bir arkadaşımız olmasa da hayat güzeldi. “Albaya hiç kimseden mektup yoktu.” Ama aynı albayın Mançurya İmparatorunun prensi Hamza ile görüşmesi devam ediyordu. Beni düşünceli gören annemin güzelim öpücüğü pembeleşen yanağımdaydı. Doğrusu keyfim yerinde. Varsın mektubu olmayanlar düşünsündü.  

Amsterdam, 22 Temmuz 2020

ÇIKRIKÇILAR YOKUŞU

ÇIKRIKÇILAR YOKUŞU

Çıkrıkçılar yokuşunu çıkmak hayli zordur. Adı üstünde yokuş. Diğer taraftan inmesi de bir o kadar kolaydır. Beş asırlık geçmişi ile bir zamanlar Ankara’nın tiftik keçilerinden edinilen yünlerin, dizili sıra sıra dükkanlarda yer alan çıkrıklarla eğrilip kıymetli kumaşlara dönüştürüldüğü, meşhur yokuştur burası.

Yılın temmuz ve ağustos aylarında, o bunaltıcı sıcaklarda, aynı zamanda yeri gelmişken bir taraftan da “ Hani şarkılar bizi henüz bu kadar incitmezken, Eskidendi, eskidendi, çok eskiden…” Sezen Aksu şarkısını da hafiften mırıldanabileceğiniz, bir zamanlar eskiden, çok eskiden Yahudi esnafının bol olduğu bu dik çarşı yokuşunu tırmananlar, kan ter içinde kalınacağını da iyi bilirler. Uflamayı puflamayı ve sırılsıklam terlemeyi göze almalısınız. Bu çıkışın başkaca da uçarı kaçarı yok. Yokuşu tırmanan öyle veya böyle vıcık vıcık terleyecek.

Hayli zahmetli dik yokuşu çıkma uğraşınıza karşılık ödülünüz hemen hemen aradığınız her şeyi, şansınız yaver gider ve bir de pazarlık yapmakta da ustalığınız varsa, diğer yerlerden nispeten daha ucuza alıp kârlı çıkabilirsiniz. O zaman bin bir zahmetle çıktığınız yokuşu adeta koşar adım inmeniz işten bile değildir. Yaptığınız alış verişin kazancının da takmış olduğu görünmez kanatlarla Ulus Meydanına kadar bir çırpıda uçabilirsiniz. Tabii sözünü ettiğimiz bu güzellikler sadece yoksullar için geçerlidir. Varsıllar karizmalarına gelecek olan minik de olsa bir çizikten dolayı, bu diyarlara ne uğrarlar ne de adımlarını atarlar. Maazallah, ola ki; kendileri gibi varsıl birileri kazara onları bu “paryaların” arasında görebilir korkusunu bu zatlar her daim yüreklerinde taşırlar. Bu büyük riski göze almak, o nedenle her varsılın harcı değildir.

Burada ülkenin her köşesinden insanları bulmak mümkün. Hakkari’den Kürt Hamido, Kırşehirli Zurnacı Bulduğ'dan tutun da Edirne’deki klarnetçi Roman Hamdi’ye kadar her kesimden insan sözbirliği etmişçesine ve her birey kendince sebeplerle hep beraber, bu dar çarşı sokağını tıka basa doldururlar.

On yıldır, artık İstanbul’da ikamet eden ve kendi halinde bir devlet memuru olarak hayatını idame etmeye çalışan Okan Bey yıllar yıllar sonrasında nostalji babında, çocukluğunda babası ile birlikte yolunun çok düştüğü Çıkrıkçılar Yokuşu’nu Ankara’ya gelmişken, bir kez daha görmek istedi. Anıları tazelenecekti.

Birkaç dallı tek bir ağacın salınmalarla boy göstermediği bu dar çarşı sokağı, onun çocukluğundaki havayı ve tarihi dokuyu kısmen de olsa yansıtmasına rağmen, eski otantik dükkanların yerini yüksek yüksek binalar almış, bilinen o küçük esnaf dükkanları devasa büyüklükte beyaz eşya veya büyük giyim mağazalarına dönüşmüştü. Yokuşta eskiden de var olagelen hengame, curcuna ve çeşitlilik aynıydı. Bu yönden değişen fazla bir şey yoktu. Sokak yine hınca hınç dolu. Hani şaka mahiyetinde, Tanrı gökten bir iğne atsa yere düşeceği şüpheliydi. Sizi dükkanlarından içeri alıp bir şeyler satıp patronlarının gözüne girmek isteyen tezgahtarlar, parlatılan vitrin camları, bağırtı, karmaşa ve gırla bir koşuşturmaca eskisi gibi aynen devam edegeliyordu.

Kaynana ve kayınbabalarının peşlerinde evlilik arifesindeki nişanlılar, daha ucuza nereden çeyiz alabiliriz telaşı ile koşuşturma içindeler. Gelinlerin kafalarındaki hinlik yüzlerinden okunuyor. Tek düşünceleri kayınbaba ve kaynana denilen domuzlardan ne kadar koparabilirim ve nasıl kâra geçe bilirimdi. Tek dertleri şimdilik bu olsa gerek. Tabii bir de kaçamaklarla nişanlısının eline dokunmak gibi bir arzuları da yok değil.

Yokuşun hemen başında gölgelik bir yerde hepsi de kendisinin Neşet Ertaş’ın yeğeni olduğunu iddia eden davulcu ve zurnacı Abdallar, evlenecek çiftlerin düğünlerini şenlendirmek için dört gözle müşterilerinin yolunu gözlerler. Davulcular, davul tokmaklarını kemerlerine takarlar. Zurnacılar ise erik ağacından yapılan zurnalarını genellikle ellerinde tutmayı tercih ederler.  Zurna kamışının kurumaması ve icraatları esnasında olur olmaz yerde “zırt” etmemesi için belli aralıklarla ıslatmak için kalın dudaklarının arasına götürmeleri gerekmektedir. Her biri kartvizitli ve aynı zamanda cep telefonları ile kendilerine işadamı havasını vermek için çaba gösterirler. Vaktiniz olur da kendilerine uğrak verirseniz, hiç yadırgamazlar. Aralarına sımsıcak bir karşılama ile hemencecik buyur ederler. Yaktıkları sigaralarından ikram ederler. Uzattıkları sigarayı benzinli muhtar çakmakları ile büyük bir saygı ve el çabukluğu ile yakarlar. Genzinizi yakan tütün dumanı o an hükmeden bunaltıcı havayı ve henüz tırmanmadığınız yokuşun zorluğunu size tez elden unutturur. Biryantinli, kömür karası bıyıklı Zurnacı Bulduğ emirlerinize her daim amade olduğunu usulca fısıldarken kartvizitini de titrek ellerle uzatır.

“Ağam hoş gelmişsiniz. Sefalar getirmişsiniz. Size bir ikramda bulunamadık. Kusura kalmayasınız. Gadanızı alırım. Gözünüze köle olurum. Halimiz bu. Duvar dibinde gölgede dikelip ekmek paramızın yolunu gözlüyoruz. Buyur ağam, bu da benim ve davul ustamız Muharrem’in kartı. Kırşehrimizin en iyi çalgıcıları alimallah biziz. Bir emriniz olursa ararsınız.”

Okan Bey eşi Suna Hanımla ihtiyaçları olan pamuklu iç çamaşırlarının en iyisini burada bulabileceklerine kanaat getirip, ağustos sıcağında yokuşu beraberlerinde çok sevdikleri arkadaşı Papatya Hanımla tırmanmaya başladılar.

Arkadaşları Papatya Hanımın tavsiyesi ile yokuşun orta bir yerinde büyük bir mağazaya girdiler. Klimalarla mağazayı müşterilerini rahat alış veriş yapmaları için serinletmeye çalışıyorlardı. Mağazada esen serin hava bir anda rahat bir nefes aldırıp iyi geldi. Kısa sürede kendilerini toparladılar. Yüzü allı güllü bir turbanla kapalı olan ve kafasının arkasında oluşturduğu garip topuzunu dik tutup, rimelli uzun kirpiklerini kırpıştıra kırpıştıra tezgahtar bir bayan yanlarına koşturdu. Yardımcı olmak üzere Okan Beyi, eşi Suna ve Papatya hanımı peşine taktı. Bir üst katta bulunan iç çamaşırı reyonuna getirdi. Hizmetinde kusur yoktu. Müşterilerine biraz daha serinlemeleri için kağıt bardaklarda su verdi.

“Hoş geldiniz. Size nasıl yardımcı olabilirim?” Soru üzerine Okan Bey yarım adım öne çıkarak söze girdi.

“Benim ve eşim için pamuklu iç çamaşırlarınızdan almak istiyoruz. Çeşitlerinizi görebilir miyiz? İyi ve kaliteli olanlardan olsun, lütfen.”

Tezgahtar bayan allı ve hem de güllü turbanı ile sıkı sıkıya kapadığı yoğun makyajlı yüzünü ardında bulunduğu tezgahtan kaldırıp Okan Bey ve Suna Hanıma beden ölçülerini anlayabilmek için baktı ve anında kararını verdi. Tezgahının üzerine bir tarafa kadın ve bir tarafa da erkek iç çamaşırlarını göstermek üzere yığdı.

Suna Hanım ve Okan Bey de beğendikleri beşer adet iç çamaşırını, satın almak üzere bir tarafa ayırdılar. Bu sırada tezgahtar bayan elinde şık kutular içinde bulunan dört adet markalı pijamayı da tezgaha koydu. Tek tek açtığı kutulardaki pijamaların reklamını yapmaya çalıştı.

“Böyle, tamamen yüzde yüz pamuk olan bu pijamalardan da almak ister misiniz? Çok kaliteli, yazın terletmiyorlar ve kışın da üşütmüyorlar. Arzu ederseniz bu kaliteli ürünleri de kaçırmayın derim. Düşünürseniz size biraz indirim de yaparım.” Okan Bey tezgahın üzerinde sergilenen renk renk pijamalara yan gözlerle bakıp, istemiyorum anlamında kafasına salladı.

“Dediğim gibi efendim pijamalarımız çok kaliteli ve fiyatları da oldukça uygun ve size söz verdiğim için bu rakamdan da biraz daha düşeceğim. Yeter ki siz evet deyin.”

“Hayır. Şu an pijamaya ihtiyacım yok. Teşekkür ederim, ama kalsınlar.” Tezgahtar bayan göz hapsindeki badem bıyıklı patronunun bakışları altında birbirlerine kenetlenecekmiş gibi bir korku veren kirpiklerini tekrar kırpıştırdı ve ısrarında direndi. Her ihtimalde bu pijamayı da satmalıydı. Pes etmek yoktu.

“Efendim bir kez daha söylüyorum ama bunu kaçırmayın derim. Size de çok yakışacak. İsterseniz üzerinize şöyle bir tutun eşiniz de görsün.” Okan Beye bir anda edilen ısrardan gına gelmişti. Bir tarftan da tezgahtar bayana da kaba davranmak istemiyordu. 

“Hanımefendi dedim ya ihtiyacım yok. Ben pijama ile yatmayı sevmiyorum. Ben hem kış ve hem de yaz fark etmiyor, çıplak yatmayı yeğliyorum. Çıplak yatmayı seviyorum. Eğer sizce de bir mahsuru yoksa tabi!” Tezgahtar bayan neye uğradığını şaşırdı. Yüzündeki pudraların altından kızardı. Çıkardığı bütün pijamaları bir çırpıda topladı. Gözlerini yere iyice indirdi.

“Tercih sizin tabii efendim. Nasıl isterseniz öyle yatarsınız. O zaman kalsın bunlar.” diyebildi. Çıkrıkçılar yokuşuna tırmananlar terliyor, inenler ise uçuyorlardı. Hava sıcak ve daha da sıcak olacağı söyleniyordu.  Bulduk ve Muharrem ustalar pazarlıkta anlaştıkları bir düğün sahibinin peşine takıldılar. Tanrı gökten iğne atmaya gerek görmedi.

Amsterdam, 2 Temmuz 2020

KÖR ZEWE VE KERKENEZ KUŞU

KÖR ZEWE VE KERKENEZ KUŞU

İrili ufaklı tepeler, zaman zaman geniş ovalar, uçsuz bucaksız buğday, arpa ve bostan tarlalarının görüldüğü İç Anadolu Bozkırında, Kızılırmak yakınında bir kıyıcıktaydı köyü Büyükcamili. Bu köyde bin dokuz yüz otuzlu yıllarda dünyaya gelen, namı diğer Kör Zewe de insanlığa telaş dolu bir hengame yaşatan ve dünyanın üzerine kabus gibi çöreklenen korkuyu kavramakta uzun süre zorlandı.

Çok renkli bir simaydı Kör Zewe. Kendileri başka rakip tanımadığından pek çok öykünün de ana kahramanlığını okuma hızı ile ilerleyen bu satırlarda da kimselere kaptırmaya niyetli değildi. Yaşadığımız gezegeni kapsayan büyük bir salgın problemi söz konusu  olduğu zaman da ana kahraman yine Kör Zewe oldu. Ola ki birileri çıkar da ona dünyada olup biteni kendisinin anlayabileceği dilde anlatırsa işi bir hayli zor olacaktı. Mümkünse anlatılmalıydı. Bekliyordu. Böylece o da bu illetli konuda aydınlanacaktı.

Gün be gün hızla yayılan "Corona salgını" nasıl bir açıklama ile dile getirilirdi? Dünya çapında bir virüs salgınının hızla yayıldığını, her geçen gün bütün yeryüzünü ele geçirdiğini ve bunun ileri yaşlardaki insanlar için çok riskli olduğunu bütün medya kuruluşları ile duyurdular. Altmış beş ve üzeri yaşlardaki insanlara dışarı çıkma yasağı getirildi. Kör Zewe değil altmış beş, neredeyse seksen beş yaş üzeriydi. O nedene durum oldukça vahimdi. Zaten bütün kış mevsimi boyunca Ankara’daki evlerinde hapis kalmışlardı. Bahar güzelim yüzünü tam da göstermek üzereyken ülke çapında alınan bu kararın ardından kocası Haydar ile aylarca evden adımlarını atmamak üzere kapandılar. Üstelik de kimselerin evlerine gelip gitmemesi gerekiyordu. Ömürleri boyunca böylesi bir durumla pek çok insan gibi, onlar da ilk kez karşılaşıyorlardı.

Oysa bahar çıkagelmiş ve Tanrı bütün sevimliliğini takınıp bir yerlerde bütün canlılara, dağa, taşa, denizlere ve dünyada var olan her şeye tatlı tatlı gülümsüyordu. Köyü Camili’ye baharın başlaması ile birlikte Ankara’nın kasvetli havasından kaçıp kurtulmalarının zamanıydı. Eve hapsolmak da nereden çıkmıştı? İnsanları bu denli işlevsiz bırakan felaketin sebebi neydi?

Eve hapsolmanın önemini daha da vurgulamak için neredeyse bütün televizyon kanalları çocukları şebeğe çevirmişlerdi. Bu küçük insanlara dayatma ile bir şeyler söyletiliyor ve televizyonlarda bu imkanla boy gösteren çocukların anne ve babaları oğulları ve kızları ile büyük gurur duyuyorlardı. Ve cılız sesleri ile bağırıyorlardı.

"Evde kallll... Türkiyem. Evde hayat var." Kör Zewe televizyona çıkarılan her çocuğa çıkışıyordu.

"Kızılkurt. Ne hayatı anam-babam, hayat mı kaldı. Yaşına başına bakmadan hangi hayattan bahsediyorsun? Şuna düpedüz hapis desene. Evde kal. Dört duvarın arasında kalmanın neresinde hayat var?"

Şimdiye kadar ekmiş olacağı yeşil soğanlar çoktan boy vermiş olacaklardı. Salatalıklar yuvarlak tüylü yapraklarının ardında önce onlarca sapsarı minik çiçekler açacak ve sonrasında da parlak minik salatalıklar boylu boyunca koparılmak üzere yüzü koyun toprakta uzanıyor olacaklardı. Yalnız salatalıklar mı? Kırmızı kırmızı salkım domatesler, kıvrımlı yeşil biberler, yer altına saklanan patatesler, büyük siyah küpeler misali sarkan patlıcanlar da boy göstermekten geri kalmayacaklardı. Arpa ve buğday tarlaları başağa durmuşlardır. Tabiatın bu muhteşem yeniden var olma evresine şahitlik edememek çok büyük bir burukluk veriyordu. Vaziyet böyle olunca da evde kapalı halde hepten her şeye geç kalıyordu.

Avlu kapısının hemen girişinde her yıl açan mor süsen çiçekleri bu yıl da açmışlar mıydı? Üzerlerine yeteri kadar yağmur düşmüş müydü? Çiçek vermişler miydi? Açtıkları çiçekler yine mor muydu? Daha pek çok çiçek vardı ama süsenlerin nazik yapılarını göz önüne getirip onları daha çok merak ediyordu. Onlar diğer bitkilere göre daha çok ilgi, bakım ve korumaya muhtaçtılar.

Aman Tanrım ne çok da merak ettiği şey vardı. Evin balkonuna gelip kondukça sohbet ettiği “kerkenez kuşu” kendisini arıyor muydu acaba? Onun ötüşünü ne zaman duyacaktı? Ruhuna şenlik getirip içini ferahlatacaktı. O keskin bakışlı büyük gözlerine bir kez daha bakacak ve uçarken havada adeta asılı kalmasına bir kez daha tanıklık edebilecek miydi? Bilemiyordu. Ne yapıp edip çok geç de olsa, gitmeyeli aylar da olsa soluğu yolları tozlu köyü Camili’de bir an evvel almalıydı. Ama bir taraftan da hızla yayılan salgından korkuyordu. Bunun sonu nereye varacaktı? Hayat bütün canlılar için adeta durma noktasına gelmişti. İnsanlığa yazık oluyordu. Bu savaştan beter durum daha uzun zaman almamalıydı.

Aylardır, bütün ömründe ilk defa böylesine uzun süre doğup büyüdüğü ve her daim kendisini iyi hissettiği topraklardan uzak kalmıştı. En nihayetinde çıkan yeni bir ferman ile bir aylığına köyüne gitmesine izin çıktı. Tez elden pılısını pırtısını topladı ve Camili’nin yollarına koyuldu. Üç saatlik bir yolculuğun ardından kocası Haydar ile soluğu köylerinde aldılar. Evlerindeydiler.

Kendisini artık taşımakta son demlerini yaşayan dizlerinin ağrısına bakacak durumda değildi. Oldukça sakınımlı adımlarla evine doğru yürüdü. Varsın ağrısınlar. Zaten sürekli var olan bu sızıların dindiği de yoktu. Merakla etrafa koşturdu. Aklına takılanlara bir an evvel cevap bulmalıydı.

Bahçede hiçbir şey ekilmediğinden her yıl büyük bir sevgi ile baktığı, yapraklarını okşadığı, derin derin kokladığı, konuştuğu, dertleştiği domates, salatalık, yeşil soğan ve patatesler yoktu. Tamamıyla kuruyan toprak ayrık otları ve diğer yabani bitkilerle yeşillikleri birbirine katıp üzerini renklendirmişti. Yarın ilk iş olarak bahçeyi bir adam bulup belletmeliydi. Sonrasında oturduğu yerde de olsa tek tek yeni fideler dikebilirdi. Ektiklerine bolca can suyu verdiği zaman da bir iki haftaya varmaz dilediği bahçeyi bu yıl ertelemeli de olsa edinebilirdi. Toprak bereketli ve koynuna serpiştirilecek olan tohuma gebeydi.

Aniden aklına süsen çiçekleri geldi. Aheste aheste kapıya yöneldiğinde tamamıyla solmuş ve çiçek açmamış süsen dallarını görünce dehşetli üzüldü. Yapılacak bir şey yoktu. Olduğu yere oturdu. Düşünceleri allak bullak olmuştu. Gören tek gözü ile etrafında kerkenez kuşunu aradı, ama ortalarda görünmüyordu. Kim bilir kendisini ne kadar da çok aramış ve beklemiş, bu denli uzun bir zaman görünmeyince de bilinmeyen bir yere doğru umutsuzca kanat çırpmıştı.

Karıncalar her tarafa yuva yapmışlardı. İlk defa görüyormuş gibi üstten bakıp karıncaları inceledi. Ne çalışkan yaratıklardı. Bıkıp usanmaksızın bir taraflara doğru pürtelaş gidip geliyorlardı. Bir an geliş gidişlerini bir otobana benzetti. Hiçbir karınca diğeri için engel teşkil etmediğinden, belli ki aralarında birbirlerine karşı büyük saygı duyuyorlardı.

Köyde de şehirlerdeki gibi insanlar evlerine kapansalar da hiç değilse bahçelerinde diledikleri kadar oturup temiz hava alıyorlar ve yetiştirdikleri sebzelerle meşgul oluyorlardı. Yaşlılar için böylesi bir dönemde köyde olmaktan daha iyi bir durum olamazdı. Hiç değilse temiz hava alıp gün yüzü görüyorlardı. Doğa ile daha iç içeydiler.

Kastamonu’dan gelen üryani eriği ağacı Camili’de tutunmak için direniyordu. Bu konuda biraz umutsuzluğa kapıldı. Yaprakları cılız ve soluktu. Bakalım yine de onu yaşatabilecek miydi? Sadece bitkiler ve ağaçlar değil, her şey soluk ve kurumaya yüz tutmuştu. Hayatın mutlak süratte yeniden toparlanması gerekiyordu ki, dünya bunu hakketmiyordu.

Kör Zewe yaşlı bir insandı ve hayatta kendisini yormuştu. Tandır damının gölgesinde yere bir mindere oturdu. O sırada kocası Haydar da arabadan eşyalarını indirmiş ve musluğa bağladığı hortumla evin balkonunu ve üst kata çıkan merdiven basamaklarını yıkıyordu. Merdivenin yanı başındaki toprağın ıslanması ile mis gibi bir toprak kokusu yayıldı. Cami hoparlörlerinden evlerde kalınması, ev ziyaretlerinde bulunmamaları anons ediliyordu. Köy muhtarı Hatip'in anonsu aynen şöyleydi.

"Sayın Camililer... Sakın ha sakın dışarı çıkmayın. Evinizde kalın." Bir tek "Evinizden çıkarsanız öcüler sizi hammm... yapar." demediği kaldı. Verilen gözdağı burada da gırlaydı.

Kör Zewe çok geçmeden olduğu yerde uyuya kaldı. Yolculuk da yormuştu. Başındaki eşarbı araladı. Kır saçları eşarbın altından dağınık ve kıvır kıvır beliriyordu.

Uykusu uzun sürmedi. Bir kuşun telaşlı sesi ile uyandı. Uyanıp gözünü açtığında üryani eriğini dalına konan kerkenezini gördü. Sevinçte yüreği neredeyse ağzına geldi. Avazı çıktığı kadar bağırdı.

“Kınalı kuşum benim geldin mi? Ben de seni aranıyordum. Yoksun diye nasıl üzüldüm, bir bilsen. Demek geldin. Bak ben de sana geldim. Seni çok özledim. Tüylerin ne güzel parlıyor yine. Çok güzelsin. Kuyruğun biraz daha uzamış mı, ne? Bundan sonra bir yerlere gitme olmaz mı? Beni yalnız koyma tamam mı? İki elim kanda da olsa her defasında sana geleceğim. Sözüm söz. Bekle beni!”

Merdivenleri tazyikli su ile iyice yıkayan Haydar kerkenezle konuşan karısına alaycı bir gözle baktı. Bir kuşla, sanki birbirlerini anlıyormuş gibi konuşmasına anlam veremedi. Daha fazla dayanamadı ve karısı Kör Zewe’ye yöneldi.

“Bir şey soracağım. Peki sen bu kadar çok sevdiğin kuşun adını biliyor musun? Sence ne kuşu bu?”

“Ne kuşu olacak, kuş işte. Benim kuşum. Benim kuzum.”

“Bu kuşun adı kerkenez. Söyle bakalım, söyleyebilecek misin?” Kör Zewe aynısını söyleyebilmek için epeyce direndi, ama bütün uğraşısına karşın telaffuz edemedi. En son kocası Haydar ile art arda tekrarladıysa da ağzından; “Kerken…” gibi bir sözcük çıktı.

“Söyledim ya, kerken kuşu. Kerken. Ben de senin söylediğini söylüyorum. Kerrr… kennnn…”

Kerkenez kuşunun mutluluğuna diyecek yoktu. Ona hayranlıkla oturduğu yerden bakan Kör Zewe’nin göğünde beş tur attı. Uzun uzadıya sevinçten öttü. Sonrasında tekrar gelip üryani eriğinin soluk yapraklı dalına kondu. Kanatlarını havalandırır gibi art arda açıp kapadı. Kuyruğunu sağlı sollu salladı. Kendisini anacığı Kör Zewe ile koyu bir sohbetin içinde buldu. Kör Zewe'nin gören tek gözü, kerkenez kuşunun iri gözleri ile kenetlendi. Araya camiden yükselen ezan sesi girdi. Ama camiye giden yoktu.  Bahçede karıncalar kendi otobanlarında sırtlarında yükleriyle hızla ilerliyorlardı. Gün akşam oldu. Camili’ye alaca bir karanlık çöktü.

Amsterdam, 26 Haziran 2020

  

ELLISA VE LEONARD COHEN ATIŞMASI

ELLISA VE LEONARD COHEN ATIŞMASI

(Leonard Cohen "Everybody Knows" şarkısı)

Leonard Cohen:

“Herkes biliyor, zarların hileli olduğunu,

herkes parmaklarını çapraz yapar yuvarlarken

herkes biliyor, savaşın bittiğini

herkes biliyor, iyi adamların kaybettiğini

herkes biliyor, dövüşün hileli olduğunu

fakirler fakir kalır, zenginler zenginleşir

hep böyle gider,

herkes biliyor.”

Ellisa:

“Ben de biliyorum ama hile hurda ile işim olmaz ki benim. Boşuna arayış içine girmeyin, benim tarağımı bu bezlerde bulamazsınız. 'Ben bilmem merkez bilir.' dermiş kadim Anadolu’da zabit türünden birileri. Zarlarla da hiç işim olmaz benim, hele de hileli olanlarla asla. Amsterdam’da yirmi dördünde kendi halinde güzelce de sayılan, tomurcuklu çiçeği burnunda genç bir kızım ben. Adım Ellisa’ dir benim. Uzun, lüle lüle altın sarısıdır saçlarım, serin çam ormanı yeşilidir gözlerim. Alımlı nar alıdır dudaklarım. Akça pakçadır gül tenim. Kuş misali çırpınan bir canım var benim. Delişmen ve şaşılası bir kocamanlıktadır yüreğim. Yüreklerini hoplatırım erkeklerin. Anlatayım mı daha? Üstü kalsın, öyleyse.

Ne o, yanlış duymadım değil mi? Savaş mı bitti dediniz? Hangi savaştan söz edersiniz, kuzum benim? Varsın biten savaş olsun. Oh olsun. İyi de olmuş. Fabrikalarında paslansın, çürüsün, küflensin ve koksun silahları kalın enselilerin. Hem ne diye çıkarırsınız ki savaşları? Ananız ağlamıyor ki sizlerin. Hani derler ya sevişmek varken!

Kaybetmesine kaybedecektir iyi adam elbette, var olan insani kusurlarıdır buna neden. Bıraksın vicdansızlar fakiri fakir, eylesinler kendilerini de zengin, hem de bir ömür boyu kodaman. Yazık, hem de çok yazık, yılan ağzındadır fakirin kısmeti. Yağmalayıp talan etsinler dünyayı. Güzellik boğacak bir gün şiş göbekli tufeylileri. Öyle ki,  böyle gelip böyle gideceği biraz şüpheli. Tekerlerine çomak sokmaya başladı dünyanın dört bir yanında güzel yürekli insanların ileri düşüncelileri. Bu kervan yürümeyecek, suda yüzdürülmeyecek eskisi gibi peynir gemileri. Herkes biliyor artık heykellerinin bir bir yıkıldığını dünya insanlığına zararı olan soysuz haramilerin. Denizlere, göllere ve sokaklara atılıyor sömürgeci ırkçıların bronzdan, tunçtan metreler boyu heykelleri.”

Leonard Cohen:

“Herkes biliyor, geminin su aldığını.

Herkes biliyor, kaptanın yalan söylediğini,

herkeste bu buruk duygular

sanki babaları ya da köpekleri ölmüş gibi.”

Ellisa:

“Doğrudur, gemi her yerinden çürüdü su alıyor tabii ve dediğin gibi biliyor herkes bunu. Zamanında hiçbir beis görmedi ki bu gidişattan, rantın doymaz efendileri. Teyellemene gerek yok delimtrak aklımı. Çoktan şaşıdır rotası geminin. Demir atamayacak hiçbir limana, karanlık sulara gömülecekler, son seferleridir bu gemilerin. Görünen köy iki adımlık yol, içmiyorum, ama mesafe bir sigara içimi. Kaptanın mumunun yatsı öncesi söndüğü dünya alemin malumu. Sağır Sultan da bundan değildir bihaber.

Burukluk duyulan derin hüzündendir, insanda var olan vicdandandır kendileri. Kötü gidişatın getirisidir bu hissiyat. Dedim ya; ben bilmem merkez bilir. Bildiğim her sabah uyanırım şehri Amsterdam’da. Alırım elime bir faraş, bir süpürge, bir de çöp torbası. Çöplerini topluyorum sokaklarında mahallemin. Gönlüm razı gelmiyor, öteye beriye atılmasına çöplerin. Kızmıyorum kimselere, Ama atıyorlar işte her bir yere çer ve de çöplerini. Temizlediğim her köşe mutlu eder beni.

Kara kızım köpeğim de yanımda. Babacığım Frank, anacığım Marie’nin yanında çok şükür yaşıyor kendileri. Aşıktır anacığıma ilk günkü gibi. Sırılsıklam aşıktır anacığım da ona. Kıskanırım onların burçları yüksek aşklarını. Sevgim ve gururum fazladır onlara dair.”

Leonard Cohen:

“Herkes biliyor, beni sevdiğini bebeğim.

Herkes biliyor, gerçekten sevdiğini.

Herkes biliyor, sadık olduğunu.

Bir iki akşam eksik, fazla

herkes biliyor, ihtiyatlı olduğunu.

Ama tanışman gereken o kadar çok insan vardı ki,

giysilerin olmadan

ve herkes bunu biliyor.”

Ellisa:

“Yok öyle bir şey. Seninki sadece bir sanrı. Körler pazarında ayna satıyorsun. Gelin güvey oluyorsun kendi kendine, seni gidi kart horoz! Bebeğin falan da değilim. Yüz yaşıma da gelsem ben yalnızca anne ve babamın bebeğiyim. 
Ben bilmiyorsam kimsecikler de bilmiyor demektir. Hadi oradan, nereden çıkardın seni gerçekten sevdiğimi? külliyen yalan, yok öyle bir şey. Ama ne yalan söyleyeyim severim şarkılarını ve sözlerini. Gerçekten sevdiğim tarzın ve sesindir benim. Arama bende daha fazlasını. Vardır benim de bir sevdiceğim. Hem nasıl da döndürür başımı kendileri.

Sadıklığım iyi bir dinleyicin oluşumdandır. İmdi bundan gayrısını arama derim. Olmaz. Her şey tam ve yerli yerinde olmalı. Kaygılıyım, ihtiyatım geleceği içindir dünyanın. Çevre temiz olmalı. Dünya kirletilmemeli derim. İnsanca yaşanmalı. Aslan yattığı yerden belli olmalıdır. İnsanlık onurudur kirletilmemesi yaşadığımız yerin.”

Leonard Cohen:

“ve herkes biliyor, salgının yaklaştığını.

Herkes biliyor, hızlı hareket ettiğini.

Herkes biliyor, çıplak adamın ve kadının

sadece geçmişin parlayan birer kalıntıları olduğunu.

Herkes biliyor, sahnenin öldüğünü.

Ama yatağında bir sayaç olacak,

açığa vuran

herkesin bildiği şeyi.”

Ellisa:

“Evet. Sonunda; 'Hop hemşerim.' dedi dünya. Işık hızıyla sarıp sarmaladı ve yeryüzü oldu hepten iflah olmaz bir salgın yeri. İnsanlar ölüyor. Acaba çok mu hor kullandı insanlar güzelim ışıltılı gezegenlerini? Bir virüsün esaretinde insanlık, yüreklerine sığmayan korkuları. Dokunmak sevmekten gelir, dokundurmuyor parmağının ucunu kendisine kimse kimseleri. Aylardır evlerinde tüneyip kaldı herkes. Fanusundan hapis kalakaldı başlarını dahi çıkaramadı kimsecikler. Devletler gri yüzlerini buruşturup dört koldan yasaklar yağdırdı, yine de yetmedi.

Sahne tepe taklak oldu, sımsıkı kapanıverdi perde. Hani yeni senaryolar nerede?

Ne diye bir sayaç olacakmış ki yatağımda? Alabildiğine özgür ruhlu bir kadınım ben. Savaşmam sevişirim istediğim zaman ve yerde. Sana ne bundan? Her seviştiğimde çentik mi atacak yatağıma koyduğun sayaç. Hayır. Hayır… Her sevişmem derince yüreğime kazınacak. Açığa vuran hiçbir şey olmayacak. Sevdiğimle sevişmelerimiz mahremimiz ve bizde gizli kalacak.”  

Leonard Cohen:

“Herkes biliyor, başının belada olduğunu.

Herkes biliyor, neler yaşadığını.

Calvary’ nin Tepesindeki kanlı çarmıhtan,

Malibu sahillerine kadar.

Herkes biliyor, parçalara ayrıldığını.

Bu kutsal kalbe son bir kez bak.

Patlamadan önce

ve herkes biliyor.”

Ellisa:

“Hiç de değil, neden olsun ki başım belada, değilse de bir elim yağda bir elim balda. Varsın olmasın. Yine de yaşadığım güzelliktir, yoktur ötesi. 
Bilmem Calvay Tepesini ve de kanlı çarmıhını. Gerekmez, uzağımda olsun kan. Malibu bir içkidir bildiğim, bilemem sahilini. Bilinir yekpareliğim. Parçalara falan ayrıldığım yoktur benim. Kendimi sadece parçaladığım; kirletmeleridir insanların salt kendilerinin olmayan dünyalarını.

Kalbine bakan bulunur, merak etme bulunur birileri. Derler ya; vardır her satıcının bir alıcısı. Her kalp kutsaldır elbet, içinde uçuşuyorsa iyilik perileri.”

Leonard Cohen:

“Herkes biliyor, herkes biliyor.

Hep böyle gider,

herkes biliyor.”

Ellisa:

“İyisin hoşsun. Sanki; sanırsın akıl kumkuması kendini. Ar dediğin depreşsin biraz sende de. Tiratlarının gelmedi bir türlü sonu. Sende bu ne dizginsiz retorik. Kafidir bu kadar hezeyan. Sesin de güzel ama ne laftan anlamaz adamsın sen. Abes ama körler pazarında ayna satar gibisin. Hiçbir bok bildikleri yok, biliyor dediklerinin. Devran dönecek, yakında çıkacak her şeyi tersine çevirecek bir anafor. Geldi sergüzeştlerin de sonu. Çöpün kısası, uzunundan pek yakında hakkını soracak!

Var git adam var git, başımda durma ne olursun zangoç gibi. Yeter. Daha çok Lafugüzaf etme, işim gücüm var benim. Gel Kara Kızım. Bak bir elimde faraş ve süpürge, öteki elimde çöp torbası. Arındırmalıyım mahallemin sokaklarını çerden çöpten. Kalın sağlıcakla, Aleykümselam cümleten.”  

Amsterdam, 16 Haziran 2020

https://www.youtube.com/watch?v=Lin-a2lTelg

KIŞ

KIŞ

Ankara’da tam bir zemheri soğuğu vardı. Günlerdir devam eden kuru ayazda dışarıya adım atmak cesaret gerektiriyordu. Hal böyle olunca da Binnur Hanım günlerdir bir başına, sessizliğe gark olmuş evine kapandı kaldı. Paha biçilmez değerdeki özgürlüğünün elinden alındığı duygusundaydı. Ona göre; dünyaya bir kez gelmişken, insanların da bir kuş olmayı tercih etme şansı olabilmeliydi. Oysa tepeden tırnağa özgürlük timsali olan, hani şöyle kanatlarını çırpmayagörsün güneşten de öteye uçabilen ve yükseklerde hem de en uçlarda, pamuk yumakları süt beyazı bulutları toplayabilen, insanlara, hayvanlara, evlere, bahçelere, çiçeklere, ormanlara, dağlara, denizlere, nehirlere kısacası bütün dünyaya yukarıdan bakan bir kuş olmayı ne çok yeğlerdi. Olmadı.

Yağmur, dolu, kar, fırtına derken kış bitmek bilmiyordu. Belki de bu gidişat insanların doğanın dengesini alt üst etmelerinden kaynaklanıyordu. Ne yazık ki; bahar da kış da eskisi gibi değildi. Özelliklerini kısmen yitirse de baharın gelmesini yine de dört gözle bekliyordu. Hiç değilse kemikleri biraz olsun ısınır, bir parka-bahçeye gider güneşlenir, dinlenirdi. Buluştuğu bir dostu, arkadaşı ile sohbet eder göz göze gelir, gülümseşirdi. Rengarenk küçük lalelere bezeli Kütahya porseleni bir fincanda keyifle yudumladığı kahvesini usulca yanındaki sehpaya koydu. Ela gözleri bir an daldı, gitti.

Camlar hepten buğuluydu. Gri gökyüzünde güvercinler soğuk hava aldırmaksızın beyaz noktalar halinde tur atıyorlardı. Balkon demirlerine konan bir güvercin diğer arkadaşlarının da gelmeleri için seslendiyse de onu hiçbiri kaale almadı. Gelmediler. Güvercin belki de Binnur Hanımın günlerdir evinde bir başına kalmışlığını hissetmişti. Diğer güvercinlerle birlikte kısa süreliğine de olsa ona can yoldaşlığı etmek istediyse de olmadı. O da çok geçmeden arkadaşlarının peşi sıra havada bir takla attıktan sonra kanat çırpmak zorunda kaldı. Onu çağıran arkadaşlarının peşi sıra uzaklaştı. Binnur Hanım avucunun içi ile buğusunu sildiği camdan uzaklaşan güvercinin peşisıra öylece bakakaldı.

Kahve iyi gelmişti. Oturduğu koltukta çantasında el yordamı ile yuvarlak gümüş çerçeveli aynasını aradı, buldu. Aynaya baktı ve saç diplerinin boyasının yine çarçabuk geldiğini gördü. Kendisini iyi hissetmemesine neden olan beyaz saçlardan kurtulmak için en kısa zamanda kollarını sıvaması gerekiyordu.

Ayna kocasından armağandı. Aradan geçen uzun yıllar boyu onu bir gün olsun yanından ayırmadı. Otuz yıl önce doğum gününde kocası Hikmet Bey bu ayna ile birlikte iş sonrası, her zamanki gibi çarçabuk kendisine doğru koşmuş ve bir buket papatya ile birlikte evlilik yıldönümlerinde armağan etmişti. Bu aynanın içine defalarca birlikte bakıp mutlu çehrelerini sığdırmaya çalışmışlardı. O nedenle; Binnur Hanım onun için paha biçilmez olan bu hediyeye sık sık bakar ve mutluluğun görüntüsünü sanki bu aynaya saklamış gibi arar, nar çiçeği alı dolgun dudaklarına hoş bir gülümseme yayar ve uzun uzadıya bakardı. Her ikisi de aynı anda bu küçük yuvarlak aynanın içine sığardı. Zaman zaman aynada gördüğü kocası ile konuşur. Gününü anlatır. Sıkıntılarından, o gün haz duyduklarından, dünyada olup bitenden, onu ne kadar sevdiğinden, kahreden özleminden, hayatın zorluklarından, insanların vefasızlığından, yaşanan pahalılıktan, siyasi gelişmelerden, yaşanan savaşlardan, aklına gelen her şeyden söz eder, bu gümüş çerçeveli tek tesellisi hatıra ile oturur ve onunla kalkardı. 

Hikmet Beyin papatyaları kısa bir süre sonra soldu. Yaklaşık altı yıl sonra da  ani bir kalp krizi sonucu delicesine sevdiği eşi hayata veda etti. Binnur Hanımı onun olmadığı kocaman bir dünyada yalnız koydu.

Dışarıda kulakları tırmalayan uğultusu ile esen sert rüzgar, tüy hafifliğindeki kar tanelerini önüne katıp oradan oraya savurdu. Balkonunun bir köşesinde silme kar yığıldı. Oysa güneş artık özlenen o yüzünü bir gösteriverse, karlar aynı anda tuzla buz olacaktı. Ama yakın zamanda ufukta güneş gözükmüyordu. Dünyayı günlerce öncesinden küskün terk etmiş gibiydi. Bu devasa ışık ve ısı kütlesi kutsal yüzünü bir an evvel göstermeliydi. Küskünlük son bulmalıydı. Aksi halde süregelen bu durum katlanılır gibi değildi. Sanki kış mevsimi insanları daha bir mahzunlaştırıyor ve yalnızlaştırıyordu.

Hikmet Beye nasıl da aşıktı. Abartısız, hayatında tanıdığı en kibar, nazik, centilmen, romantik mi romantik, empati sahibi, güzel gülen-güldüren-gülümseyen, hoş kokan, giyinmesini bilen, güzel düşünen-konuşan, yazan, şiirler okuyan, şarkılar söyleyen, mis yemekler yapan, hayata bağlayan, fedakar, mutlu kılmak için her an çırpınan, onun sevdiği güzel bir adamdı. Bu güzel adam onu her şeyi ile sahiplenendi. Aşkıydı, biriciğiydi, kısacası her şeyiydi. Hepsinden öte onun Hikmet’iydi.

İyiden, güzelden, haklıdan, adaletli olandan, paylaşandan, eşitlikten, barıştan, kardeşlikten, gülümseyenden, insani olandan, merhametten, doğadan, yaşanılır bir dünyadan, yeri geldiğinde hayvanlardan, bitkilerden, börtü böcekten, dalında kokan çiçekten, insan olmayı gerektiren bütün güzelliklerden, saf ve temiz olandan yanaydı o. Bu değerler için yaşar ve bu yoldan sapmaksızın yürürdü.

Olsaydı şimdi yanı başında, sığınırdı onun sarıp sarmalayan kollarının arasına. Sıcacık ve alabildiğine emniyette hissederdi kendisini. Hikmet’i uzun parmaklarını onun dalgalı uzun saçlarının arasından geçirir, durup dinlenmeksizin tarardı. Coşkuyla bir şeyler anlatır, ardından onun yüz ifadesine bakar. Oturur, kalkar ve diz çöküp ellerinden tutardı. Mutfağa koşar, bir çırpıda kahvesini yapar getirirdi. Ama o yoktu. Var olan koskoca bir boşluk, bitmeyen kar, fırtına ve uzadıkça uzayan bir zemheri ayıydı. Bu koca evde bir dal gibi kırık kalbi ile Binnur Hanım bir gelincik yaprağındaki yağmur damlası gibi lal ve yapayalnızdı. Soğuktu!

Aradan onlarca yıl geçti, ama bir anlam veremedi. Böylesine büyük bir güzellik nasıl da ellerinin arasından kayıp gitmişti. Doktorlar bir çare bulamamışlardı. Az önceki güvercin misali geldiği gibi gidici olmuştu. Birkaç yıllığına gelip kollarına atılmış ve o da başını onun göğsüne gömmüştü. Öylesine büyük bir huzur duymuştu ki, düşündüğünde her defasında başı dönüyordu. Güvercin kendisine seslenen arkadaşlarının peşi sıra ikircim etmeden uçtu, gitti. Kuytu bir koy misali Hikmet’inin kollarının arasına sığınıp demir attığı limanı, sığınağı sevdiğine kimler seslenmişti? Ve o da çekip gitmeyi yeğlemişti. Bir halk türküsünde söylendiği gibi: "Bu dünya bir pencere, her gelen bakar gider." Onun Hikmet'i dünya penceresinden ne yazık ki, çok kısa bakmıştı.

Binnur Hanım bir kuş ve tepeden tırnağa özgürlük olamadı. Güneşten de öte uçup kanadında yâre haber götüremedi. Ankara’da zemheriye yenik düştü. Ölümden de beter bir hasretlik düştü payına ve bir başına evinde kalakaldı. Soğuktu, çok soğuktu. Yine böylesi soğuk bir Ankara gününde, ölümü öldüren Hikmet’i hayata gözlerini yumdu. 

Ankara’da akşam karanlığı bir kez daha şehrin üstüne çöktü. Soluk, ama her şey soluktu. Karanlık koca şehri, Binnur Hanımı ve evini sarıp sarmaladı. Şehirde milyonlarca lambanın düğmelerine aynı anda basıldı. Aydınlık, ama her şey aydınlıktı. Sanki dört bir yanda bulunan hasat sonrası nadasa bırakılan tarlalar ateşe verilmiş gibi bir görüntü oluştu. Belki de milyonlarca canlı, kuş ve böcek yanıp kül oldu. Ankara’da bir kez daha hüzün ağırlıklı akşam oldu. 

Amsterdam, 6 Haziran 2020

  

SPINOZA

SPINOZA

“Arzularına göre hareket eden bağımlı,

aklını kullanarak yaşayan insan özgürdür.”               

Spinoza

Okulların o gıcırtılı ahşap sıralarına oturan her öğrencide olduğu gibi Halil’in de eğitim gördüğü öğretmen okulunun o yıllara ait sınıfında, coğrafya hocası bir general edası ile kara tahtanın önüne bir kez daha geçti. Halil’in hayallerinin bile çok uzağına düşen pek çok ülkeyi her yönü ile yoğun bir bilgi dahilinde anlatmaya koyuldu. Tasavvur bile edemeyeceği ülkelerin, o kargacık burgacık haritalarını renkli tebeşirlerle çizdi. Ardından da bu kadar bilinmezlik yetmezmiş gibi, bir de belirlenen sınırlar içindeki devletlerin karmaşık ekonomilerini, komşularını, yüzölçümlerini, dillerini, dinlerini, yeraltı-yerüstü zenginlik kaynaklarını, limanlarını, başkentlerini ve büyük şehirlerini bir çırpıda, çarçabuk anlattı. Her zaman olduğu gibi okyanuslar, denizler, nehirler ve göller mavi, ovalar yeşil, yüksek dağlar ise kahverengiydi. Öğrencilerin tamamen bihaber olduğu bu kapsamlı bilgileri ezberlemelerini emretti. Lakin tesadüf bu ya; her nedense Halil'in coğrafya hocaları çoğunlukla yaşlı, çirkin ve sert yapılı kadınlar olduğundan en fazla bu bilgilerden söz konusu ülkelerin yalnızca başkentleri güçlükle o yıllardaki öğretmen okulu öğrencilerinin zihinlerinde belli belirsiz yer edindi.

Denizler, okyanuslar ardında kalan bu coğrafyaların dağları, dağların yükseklikleri, ovalar, vadiler, nehirler, göller ve şehirleri gibi gereksiz bilgiler için öğrenciler çok geniş depolama kapasitelerine sahip olsalar da bütün bunlar Halil ve diğerleri açısından gereksiz bilgilerdi. Zihinlerdeki mevcut saklama alanında bu belirlemelere gram kadar yer yoktu. Öğrenilmiyordu. Suçlu coğrafya dersi hocalarıydı. Çünkü onlar hiç de güzel değillerdi. Güzel olmayandan da öğrenilmiyordu.

Okuyucu olarak gözünüzden kaçmamıştır. Başlarken Spinoza’dan bir alıntı ile birlikte konuyla ilintili Spinoza başlığından dolayı "en nihayetinde felsefi bir makale" deyip heyecana kapılmış olabilirsiniz. Fakat öyle değil. Bu hissiyat çok da albenili olmayan coğrafya hocaları tarafından verilen bilgiler gibi gereksiz kalıyor. Bu sadece bir öykü. Bundan ötesi yok. O halde bakalım “bu ney bu kez de ne hikayet edecek?” Felsefi makaleler yine bu işin ehli olanların uğraşısı olarak kalakalsın. Öyküye devamla…

Pek çok isim yakıştırılan Türkiye ve diğer az gelişmiş ülkelerden gelen işçiler, yoksun oldukları bu bilgileri barındıran Avrupa ülkelerine onlarca yıl önce milyonlar halinde akın ettiler. “Göçmen işçi” olarak da adlandırılan bu insanlar yıllarca okullarda öğretilmeye çalışılan ve ne yazık ki, öğrenilemeyen coğrafya bilgilerinin tam da ortasına düştüler. Bunlardan biri de Halil Hocaydı. Hoca yıllarca Hollanda’daki ilkokullarda ders verdi. Kişilik olarak oldukça rahat, hiçbir şeyi dert edinmeyen, sabırlı, kitap kurdu, yeni bilgilere ulaşma merakı her daim var olan, kendi halinde bir insandı. Türkiye’deki coğrafya hocaları çirkin olsa da, o Amsterdam’ın ela gözlü, kumral dalgalı saçları ile yakışıklı "Öğretmen Jivago'suydu." Çok da güzel olmayan coğrafya öğretmenlerinin veremediği, zihinlere perçinleyemediği bilgileri bizzat bu ülkelerde yaşayarak öğrendi. Güzel hatunlar memleketi olarak bilinen Hollanda’da elbette bu güzelliklerin hangi dine mensup oldukları, dilleri, başkentleri, ekonomileri, dağları, nehirleri, gölleri de öğrenilmeliydi ve de öğrenildi. Hollandalıların deyimi ile: “Tanımak, sevdirir.” O da sevmek için tanımalıydı. Tanıdı ve sevdi.

Dünyada ilk kapitalist ilişkilerin başladığı Anvers Limanı ve yine dünyanın en büyüklerinden biri olan Rotterdam Limanı hemen yanı başındaydı. Bu bilgilerin artık yabancısı olmadığı gibi hepsi gözlerinin önündeydi.

Yıllar yılları kovalarken Halil Hoca Hollanda’ya ait bilgilerin sadece dağlardan, nehirlerden, göllerden, ovalardan ve güçlü bir ekonomiden ibaret olmadığını gördü. Bütün bunların haricinde ülkenin bilim, sanat ve felsefe alanlarında da büyük değerleri vardı. Şüphesiz bunlardan başında da dünyanın en önde gelen rasyonalistlerinden ünlü filozof Spinoza da vardı.. Felsefeye karşı olan derin ilgisi, haliyle Halil Hoca’yı bu düşün adamı hakkında araştırmalar da yapmaya itti. Bir süre sonra Spinoza’nın “Ethica” adlı eseri onun başucu kutsal kitabı olmuştu. Araştırmaları esnasında Spinoza’yı en iyi anlayan, yorumlayan ve bu konuda uzmanlaşan Kıbrıslı bir diğer filozof olan Ulus Baker Hocayı da keşfetti. Her iki düşün adamı hakkında aylarca uzun uzadıya araştırmalar yaptı, okudu ve ilgili bütün kaynakları tetkik etti.

Halil Hoca’da her geçen gün daha çok büyüyen bir Spinoza aşkı ve hayranlığı sürüp gitti. Okuduğu her satırda Spinoza’nın dünyayı bu denli güzel ve doğru yorumlamasına şaşıyordu. Amsterdam’da bulunan Spinoza anıtını fırsat buldukça gidip yeniden tavaf etmeyi de ihmale getirmiyordu. Bu şipşirin şehirde ağaçların sokak boylarında pıtrağa dönüşmeye başladığı bir bahar günü erkenden kalktı.

Kuşlar şarkılarını hep bir ağızdan hiç detone olmadan söylüyorlardı. Martılar kanal boyu sulara teğet geçişlerle uçuyor ve ani pike dalışlar yapıyorlardı. Su yüzeyindeki yakamoz gözleri kamaştırıyordu. Nergisler sarı taçlı başlarını hafiften esen rüzgarla birlikte sallıyorlardı. Meydanlarda olanca coşkulu renkleri ile yeni güne uyanan laleler, güneşe "merhaba" diyeli hayli bir zaman olmuştu. Şehir kuşlar da olmasa, insanda terk edilmişlik hissini uyandırıyordu. Sokaklar zincirlerle bağlı bisikletlerden geçilmiyordu. Corona virüsünün dünyada hızla sirayet ettiği, insanlar için bir nevi tüneme günleriydi. Zorunlu olmadıkça dışarı çıkmasa da o gün evine marketten bir şeyler alması gerekiyordu. Her zamanki rutin yolu takip etmektense başka bir yola saptı. Etrafı seyredip temiz havayı ciğerlerinin derinliklerine çeke çeke Amsterdam sokaklarını adımladı. Bir anda gördüğü sokak levhasına inanamadı. Amsterdam’da heykelinin yanı sıra Spinoza adını taşıyan bir sokağın varlığından bihaber oluşunu kabullenemedi. Oysa sokak evinin çok da uzağında değildi.

Levhaya uzun bir zaman hayranlıkla baktı. Gözlerine inanamıyordu. Fakat bir terslik vardı ki, kabullenilmeyecek bir hataydı. Bilinen bütün levhalar sokakların tam başında 1 numaralı binaların hemen önüne konulduğu halde, Spinoza Sokağının levhası az ileride 7 numaralı binanın önüne dikilmişti. İşte zurna tam da burada zırt diyordu. Hayır. Hayır bu gerçekten kabullenilemezdi. Halil Hoca o an alışveriş yapmayı falan bir tarafa bıraktı. Yemek içmek ve diğer gereksinimler bundan daha önemli değildi. Hatta ve hatta Corona illeti de bu kadar önem taşımıyordu. İnsanları bu denli perişan edip evlerine kapatan salgına karşı keşfedilecek olan bir aşı dahi bu hatadan bir an önce dönülmesinden daha büyük bir önem teşkil etmiyordu. Levha 7 numaralı evin önünden alındığı gibi 1 numaralı evin önüne, olması gereken yere konulmalıydı. Sokak levhası dediğin yerli yerinde olmalı. 7 Numara gibi gereksiz bir rakamın önünde olmamalı. Ohalde bu büyük yanlışa "dur" demek onun boynunun borcuydu ve mevzu derin devletten de derindi.

Halil Hoca yarım saat sonra Amsterdam Belediyesinin binasının önündeydi. Hiç tereddüt etmeden içeri daldı. Belediyede yetkili bir memuru buldu ve meramını anlatmaya başladı.

“Efendim bu sizin yaptığınız, her kim hangi akla hizmet ettiyse, Spinoza Sokağının levhasını 1 numaralı binanın değil de 7 numaranın önüne dikmişler. Bu nasıl bir hatadır. Gördüğüm zaman kan beynime sıçradı. Gözlerime inanamadım. Kim bu büyük hatanın sorumlusu? Bu yanlışın en kısa zamanda giderilmesini istiyorum. Bu konuda belediyeden şikayetçiyim.” Yetkili Halil Hocayı büyük bir dikkat ve sabırla dinledi. Biraz da şaşırmıştı. Doğrusu yirmi yedi yıllık memuriyet hayatında böylesi bir şikayet ile hiç karşılaşmamıştı. Konu oldukça ilginçti. Ne yapabileceğini uzunca düşündü. Bu durumda ne söylenirdi, o an kestiremedi. Bir yabancının böylesi bir konuda bu denli duyarlılığına oldukça şaşırdı. Şaşkınlığını gizleme uğraşısı içinde ses tonuna verdiği akordun ardından söze girdi.

“Beyefendi öncelikle şehrinizle şaşılacak kadar ilgili olmanızdan dolayı size teşekkür etmek istiyorum. Duyarlılığınız taktire şayan. Şu an örnek bir duruş sergiliyor ve gıpta ediyorum. En kısa zamanda bu konudaki araştırmamı yapıp sizi bizzat bilgilendireceğim. Müsterih olun, gerekli girişimlerde bulanacak ve bir Amsterdamlının bu haklı şikayetini çözeceğimden emin olmanızı istirham ediyorum. Bu benim kartvizitim. Siz de bana telefon numaranızı ve mail adresinizi verirseniz, size en kısa zamanda döneceğim. En kısa zamanda bu yanlışı yapanları bulacağım. Kuşkunuz olmasın.”

İçine Hitler kaçmış olan Hollandalı ırkçı partinin lideri bir propaganda konuşmasında yabancılar konusunda aynen şu atıfta bulunmuştu.

“Yabancıların Hollanda’ya en ufak bir katkıları yok. Onlar en kısa zamanda kendi ülkelerine gönderilmelidirler. Hollanda Hollandalılarındır. Yabancıların burada yaptıkları tek şey, evlerinde miskince oturup kanallarda yüzen ördeklere arta kalan bayat ekmeklerini atmaktır. Bundan başka hiçbir şey yapmıyorlar.” Irkçı partinin lideri Halil Hocanın bu ince davranışına tanıklık etmiş olsaydı, herhalde içine kaçan Hitler, Alaaddin’in sihirli lambasındaki cine dönüşür çıkardı. Birileri, “Dile benden ne dilersin?” sorusuna maruz kalır mıydı? Bu da başka bir muamma olarak orta yerde kalırdı. Her hâlükârda bu politikacı da ırkçılık adına kafasındaki olumsuz düşünce ve fikirlerden arınırdı. Bir yabancıya ait olan bu ince davranıştan sonra da, içinden çıkan sihirli güce "Cin Efendi bütün bu yabancıları bu ülkeden at." demeyecek kadar değişirdi. Yabancılara karşı yapılan bir protesto yürüyüşünde, bu ırkçı partinin sempatizanları ülkede yaşayan Türklere yönelik kocaman bir pankarta aynen şöyle yazmışlardı. "Bütün Türkler Casablanca'ya defolsunlar!" Anlaşılan onların coğrafya hocaları da tıpkı düşünceleri gibi çirkindi.

Belediyeye gerekli olan müracaat yapılmış, hayati öneme sahip şikayet yetkililere iletilmişti. Gönlü rahattı. Örneğin: Corona salgınına karşı bulunacak olan aşının ivediliği, önemliliği ve çalışmaları bilim adamlarının işiydi. Her bezde tarağının olmasına gerek yoktu. Hoca her an belediyeden gelecek olan araştırmanın sonucuna odaklanmış, diken üzerinde beklemedeydi. Hollanda Hollanda olalı böyle bir şikayete maruz kalmamıştı. Hatanın neresinden dönülürse kardı. Bundan bütün şehir kârlı çıkacaktı.

Amsterdam, 28 Mayıs 2020

KIRIK KANATLAR

 KIRIK KANATLAR

Mevsim yaz. Güzel bir gün. İçimden sema boşluğunda yeniden havalanmak ve bir yerlere uçmak geçiyor. Çok da uzaklara gidemem ki! Kanatlarım götürmez ki, beni. Oysa özgürlüğe açılmalıyım, kapalı kalmamalıyım. Bu hiç de bana göre değil.

Mahallenin çocukları meydandaki yaşlı söğüt ağacının dibine doluştular. Daha fazla dayanamadım. İşimi gücümü anında, olduğu yerde bıraktığım gibi tez elden yanlarında bitiverdim. Onların hemen yanı başlarında, Bekir Beylerin bahçesinde bulunduğum mis kokulu iğde ağacının kovuğundan çıktım. Bir çırpıda kanatlarımı olabildiğince hızla çırpıp ben de söğüt ağacının gövdesine, bu sevimli küçük insanların çok uzağında kalmayacak şekilde ustalıkla kondum.

Uçuşum esnasında kırmızı ve üzeri siyah benekli kanatlarımla onların arasından zikzaklar çizerek dikkatlerini cezbettim. Bunu övünerek söyleyebilirim. Amacım bu birbirinden sevimli ve şirin yaratıkların beni görmeleriydi. Hepsi gözleri ile beni havada takip etti ve sanki bir anda belli bir sevince kapıldılar. (En azından ben böyle gözlemledim.) Bir alkışlanmadığım kaldı. Konduğum söğüt ağacının gövdesinde duyduğum büyük gurur ve mutluluktan olsa gerek, olduğum yerde kanatlarımı defalarca açıp kapadım.

Bu sevimlilerden kimler yoktu ki; Salih, Berk, Can, Tülay, Şilan, Evin, Rodi ve Mert. Gözlerim asıl Evin’in ablası Elif’i aradı, ama göremedim. Kız kardeşinin peşi sıra her daim çocukların yanına gelir, derin dalmalarla oyunlarını seyre koyulurdu. Çok merak ettim. Biraz çocuklarla oyalandıktan sonra gidip bi yol bakayım. Ne haldedir?

Her zaman yaptığım gibi, az ilerideki evlerinin açık olan penceresinden içeri dalıyor ve Elif ile dertleşiyoruz. O daha on beş yaşında. Aile on yıl kadar önce Adilcevaz’ın bir köyünden İstanbul’a zorunlu göçe mecbur bırakılmışlar. Evin ise dokuz yaşında. O İstanbul’da dünyaya gelmiş. Baba Şemo ve anne Cemile’nin başka çocukları olmamış. Şemo bir fırında çalışıyor. Cemile ev kadını. Büyükçe bir apartmanın rutubetli bodrum katında kalıyorlar.

Elif odasında yatağına uzanır ve ben de onun ince uzun parmaklı ellerine konarım. Saatler boyu o fısıltıyla anlatır ben dinlerim. Bazen de geç vakit olduğu zaman cam açık da olsa misafirliğe kalırım. Aslında Elif’e kalsa her gün kalmalıymışım. İyi de evli barklı ve henüz çoluk çocuk sahibi olmasam da bu “Nerede akşam orada sabah” demek değildi elbette. Misafirliğin de bir adabı var. O benim canımdan öte canım olsa da.

Elif benimle yaptığı sohbetlerinde bana “Nare” diye seslenir. Üzeri benekli kırmızı kanatlarımla beni minnacık bir nara benzetiyormuş. O nedenle bana bu ismi uygun gördü. Açık camdan odasının içlerine doğru uçmayagöreyim, sevincinden her defasında çılgına döner, havaya uçar.

Her şeyim Elif’imin yorgunluktan o çimen yeşili gözleri kapanınca, ben de bir yolunu bulur, o zarif ellerine onlarca öpücük kondurur uçar giderim. Tabii ertesi günü de beni bi güzel paylar.

“Nare Hanım ne oluyoruz? Bakıyorum da gözlerimiz kapanır kapanmaz çekip gitmişsin. Bu mezar gibi odada beni bir başıma bırakmışsın. Oldu bu şimdi? Söyle bakalım. Niye gıkın çıkmıyor? Yoksa dilini mi yuttun?” Böylesi paylamalar karşısında yaptığım tek şey kanatlarımı bir kez açıp kapamamdır. Bu özür anlamındadır.

“Demek özür diliyorsun. Hadi bir kez daha affediyorum seni. Ama bir daha olmasın tamam mı? Kız ne yapayım ben seni? Sana sarılamıyorum bile. O kadar minnacıksın ki. Keşke biraz daha büyükçe olsaydın. Olsun, yine de sen benim en sevdiceğimsin. Bana bak, eğer varsa bir sevdiceğin falan git. Ama bütün yüreğinle sevdiğin. O zaman var git. Benden yana sana darılmaca da olmaz. Anlaştık mı? Canım benim. İyi ki varsın, dert ortağımsın. Sır tutanımsın. Seni çok seviyorum. Sana ihtiyacım var. Beni sensiz koyma ne olur.”

Her nedense çocukların; biz uğur, diğer adımızla uç uç ve bir diğer adımızla gelin böceklerine karşı olan ilgi ve sevgileri çoktur. Biz uğur böcekleri veya hangi ismimiz okuyucunun hoşuna gidiyorsa, asla zararlı böcekler değiliz. Tam tersine faydalı olduğumuz için bize uğur böceği denmesinin sebebi de budur. İnsanların, özellikle de çocukların ellerine yüzlerine gözlerine konar, onlardan ilgi bekler, hele de elden ele aktarmalarına, hayranlıkla bakıp bizimle sohbet etmelerine bayılırız. Yine çocuklar bizimle oynarlarken, eğer bir yere konmuş kıpırtısız duruyorsak hep bir ağızdan, o güzelim yüreklerindeki saf ve temiz sevginin de katımıyla şu şarkıyı söylerler.

“Uç uç böceğim

Yarın düğün olacak

Annem sana terlik pabuç alacak.

Uç uç böceğim…”

Söğüt ağacının altında oynayan çocuklarla biraz oyalandıktan sonra can dostum, ablam, annem, sevgilim her şeyim Elif’ime geldim. Şaşırdım ve kalakaldım. Elif bir köşede oturmuş ve belli ki bir derdi vardı. Beni görünce sevinmedi, “Naree…. Nareeee…” diye kafasını odanın tavanına çarpmadı. Eline konar konmaz buğulu gözlerinden yaşlar ipi koparılan dizili boncuklar gibi yanaklarının kızıllığından aşağılara doğru kaydı. Ne yapacağımı şaşırdım. Olduğum yerde uçmadan kanatlarımı titreşimlerle açıp kapadım. Tepkimi böylelikle gösterdim. Bilmediğim üzüntüsünün beni çok derinden üzdüğünü ona iletmiş oldum. Mesajımı alınca, bir yandan salya sümük ağlamasını sürdürürken hıçkırıklarla anlatmaya koyuldu.

“Babam; ortaokulu bitirdin. Bundan sonrasını okumana gerek yok. Gelinlik çağına geldin. Akranların evleniyor. Senin de zamanın geldi. Zaten geçinemiyoruz. Geçen seneden beri Hıdır Amcan seni oğlu Resul’e istiyor. Okulunun bitmesini bekledik. Daha bir yıl oldu Adilcevaz’dan İstanbul’a taşındılar. Aferin Resul yeğenime benim. Altı aya varmadan bir okulda hademe olmuş. Sırtını devletin dağına dayadı. Geleceği parlak. İyi çocuktur Resul. Gül gibi geçinir gidersiniz. Bütün eksiklerini tamamlayacak. Annen de razı. Aha kendisi de burada. İnanmıyorsan sor. Razı olmasa da umurumda değil. Bu iş olacak. On sekiz yaşına geldiğin zaman sana bir de resmi nikah kıyar. Yarın istemeye gelecekler. Haberin olsun.”

Üzüntümden kahrolmuştum. Vaziyet olukça vahimdi. Oysa Elif'in hayallerinde doktor olup kendi memleketi Adilcevaz'da bir muayenehane açmak vardı. En büyük emeli de buydu. Böylece kendi insanın yaralarına deva olacaktı. Demek ki, buraya kadarmış. Keşke yapabileceğim bir şeyler olsaydı. Benim gibi minnacık Nare Hanım Elif'inin elinde olduğu yerde binlerce kez üzüntüsünden dolayı kanatlarını açıp kapamaktan başka ne yapabilirdi ki?

O gece Elif’in yanında kaldım. Her ikimiz de çaresizdik. Oldukça hüzünlüydük. Derken bizim için aydınlanmayan günün sabahı oldu. Evde hummalı bir şekilde hazırlıklar yapılıyordu. Şemo neşeliydi. Hiç yapmadığı halde çalıştığı fırından börekler getirmişti. Ortalığı nefis bir su böreği kokusu kaplamıştı. Cemile sessizliğini koruyor ve aynı zamanda da üzüntüsünü belli etmemeye çalışıyordu. Ne de olsa ana yüreğiydi. Çocuk yaşta kızını istemeye gelecekler ve o mecburen “olmayacak bu duaya amin demek” zorunda kalıyordu.

Damat olacak Resul’u hiç görmemiştim. Bugün ilk kez görecektim. Görmez olaydım. Elif’imden on iki yaş daha büyükmüş. Yaşı önemli değil, ama Elif’im çocuk daha!

Derken kapı zili uzun uzun çaldı. Beklenen an gelmişti. Önde kayınbaba olacak Hıdır, yanında kaynana Sultan ve artlarında elinde bir çikolata kutusuyla damat adayı Resul vardı. İçeri buyur ettiler. Elif’im odasında kaldı. Ben merakımdan kapı önünde uçuşup durdum.

Salonda her iki aile yerlerini aldı. Elif’im ise odasında hala ağlıyordu. Kendisini bir an önce toparlayıp kahve yapması gerekiyordu. Annesi Cemile’nin yaptığı kahveleri titreyen elleri ve korku dolu yüreği ile misafirlere sundu. Damat resul da kahvesini aldı. Tam ilk yudumunu almak üzereydi ki, onun o kocaman burnuna tek uçuşta kondum. Biz uç uç böceklerine has olan, düşmanlarımıza karşı yaydığımız kötü kokuyu bir güzel alabora ettim. Resul bir anda neye uğradığını şaşırdı. Midesi bulanır gibi oldu. Ama kötü bir kokunun geldiğini söyleyemedi.

“O da ne? O da ne?” diye şaşkınca bakınıp durdu. Durumu annesi Sultan gördü.

“Uğur böceğiydi oğlum, uğur böceği. Bak hayırlıymış demek. Uğur getirecek inşallah.” Elif’imle odasına doğru yönelirken içsesimle haykırdım.

“Uğuru batsın. Uğuru batsın. Allah yazdıysa bozsun.” Düğün için iki ay sonrasına gün alındı. Artık Elif’imin nişan yüzüğü takılı olan eline konmuyordum. O çok mutsuzdu. Tabi ben de!

Dışarıda çocukların altında oynadığı söğüt ağacı ağlıyordu. Çocuklar o esnada oynadıkları başka bir uğur böceğine hepsi bir ağızdan: 

"Uç uç böceğim

Yarın düğün olacak

Annem sana terlik pabuç alacak.

Uç uç böceğim..." diye şarkı söylüyorlardı. Ben uç uç Elif’im

diyemezdim. Küçük bir yüreğe daha kıyıldı. Elif’imin kanatları ve taze hayatı kırıktı.

Amsterdam, 19 Mayıs 2020